Deprem Bölgesi İmar Seferberliği: Tamam mı, Devam mı?

Kahramanmaraş merkezli depremler, 6 Şubat 2023 tarihinde Türkiye'yi derin bir acıya boğmuş, 11 ili doğrudan etkilemiş ve ülke genelinde büyük bir seferberliğin başlangıcını tetiklemiştir. Bu felaket, "asrın felaketi" olarak nitelendirilmiş olan 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerle topraklarımız üzerinde onarılamaz yaralar açıldı. Yaklaşık 14 milyon insanın hayatını etkileyen bu olayın ardından, Türkiye, uluslararası yardım çağrısında bulunarak 4. seviye alarm vermiş ve 7 gün milli yas ilan etmiştir.

Artık geride kalan bir yıl içinde, deprem bölgesinde önemli miktarda yeniden inşa çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Sanılanın aksine, inşaat süreci oldukça hızlı bir şekilde yürütülmüştür. Elde edilen verilere göre, yıl sonuna kadar toplam 455 bin konut ve iş yeri hak sahiplerine teslim edilmek üzere hazır hale getirilecektir. Bu kazıma ve inşa seferberliği, devletin gücünü göstermekle birlikte, birçok aksaklığı da beraberinde getirmiştir.

Geçici Barınma ve Yardım Süreci

Depremin ardından acil barınma ihtiyaçlarını karşılamak üzere Türkiye genelinde çadır ve konteyner kent alanları oluşturulmuştur. Yaklaşık 1 milyon çadır sevk edilmiş ve 350 çadır kentte 645 bin çadır kurulmuştur. Bu sayede 2,5 milyon afetzedeye barınma imkanı sağlanmıştır. Ayrıca, Kredi Yurtlar Kurumu (KYK) yurtlarında ve Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) yurtlarında toplam 1 milyon 188 bin 218 afetzede misafir edilmiştir.

Konteyner kentlerde ise 220 bin konteyner kurulmuş ve 707 bin afetzede bu konteynerlerde barınmıştır. Sosyal donatı hizmetleriyle desteklenen bu konteyner kentlerde beslenme, eğitim ve sağlık hizmetleri de vatandaşların kullanımına sunulmuştur. Ek olarak, konteynerlere ihtiyaca göre 105 bin vantilatör ve 149 bin 305 klima takılmıştır. Böylece, geçici konaklama tesisleri, afetzedelerin temel ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde optimize edilmiştir.

İmar Seferberliği ve Yeniden İnşa Çalışmaları

“Asrın inşa seferberliği” adı altında gerçekleştirilen çalışmalarla, deprem bölgesinde yeniden inşa süreci hızla ilerlemektedir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, depremin etkilerinin olduğu 11 ilde 2 milyon 381 bin 888 bina ve 6 milyon 612 bin 685 bağımsız bölümde hasar tespiti yapmıştır. Acil, ağır, yıkık ve orta hasarlı olarak nitelendirilen 311 bin 440 bina belirlenmiş, bunlardan 60 bin 763'ünün enkazı 68 günde kaldırılmıştır. Şu an için yıkılacak ağır hasarlı bina sayısı 200 bin 167'dir. Bugüne kadar 182 bin 773 ağır hasarlı bina enkazı kaldırılmış ve 18 ilde hacme göre yüzde 97, bina sayısına göre yüzde 91 enkaz kaldırma işlemi gerçekleştirilmiştir.

Hak sahipliği süreci de hızla ilerlemektedir. 30 Mayıs 2023 tarihinde başlayan süreç kapsamında, 845 bin 371 talep değerlendirilmiştir. Bu taleplerin tümü, 85 milyon evraktan oluşan dokümanlar ile ilgili komisyonlar tarafından titizlikle incelenmiştir. 15 milyon sayfalık 70 bin komisyon kararı alınmış ve başvuruların yüzde 65'i e-Devlet üzerinden, yüzde 35'i ise Afet Yönetim ve Karar Destek Sistemi (AYDES) aracılığıyla gerçekleştirilmiştir.

Sosyal Etkiler ve Geleceğe Bakış

Depremden etkilenen illerde başlatılan bu önemli projeler, kısa süre içinde büyük bir dönüşümün kapısını aralamaktadır. Başta TOKİ, Emlak Konut GYO ve Yapı İşleri Genel Müdürlüğü gibi devlet organları olmak üzere, birçok kurumun işbirliği ile yürütülen bu projeler, yenilikçi inşaat yöntem ve teknikleri ile hızlı bir şekilde hayata geçirilmiştir. Aylık bazda saatte 23, günde ise 550 konut inşa edilmiştir. Bu bağlamda, Gaziantep Nurdağı’nda depremin 15. gününde atılan ilk temel, halkın yaralarının sarılması için atılan önemli bir adım olmuştur.

Ancak, bu hızlı yeniden inşa süreci, yalnızca fiziksel yapıları değil, aynı zamanda sosyal bağları da yeniden tesis etmeyi gerektirir. Yerinde Dönüşüm Projesi kapsamında, 121 bin bağımsız bölümün inşası için destek sağlanmış ve 44 bin bağımsız bölüm tamamlanmıştır. Bu rakamlar, yalnızca barınma ihtiyacının giderilmesi değil, aynı zamanda sosyal dayanışmanın da arttığını göstermektedir.

Sonuç olarak, Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından başlayan imar seferberliği, devletin gücünü derinlemesine göstermiştir. Ancak, ortaya çıkan aksaklıklar ve sosyal etkiler, dikkatlice ele alınmalıdır. Yaklaşan teslim tarihleri, bölgenin yeniden inşası için bir fırsat sunarken, bu süreçlerin sürdürülebilir bir şekilde planlanması ve uygulanması gerekmektedir. Deprem bölgesi, önümüzdeki yıllarda yaşanacak olan sosyal, ekonomik ve inşaat sektöründeki dönüşümlerin de merkezi haline gelebilir.