Kadın Kooperatifleri: El Emeğinden Ekonomik Güce Giden Yol

Bilecik'in Bozüyük ilçesine bağlı Muratdere köyü, son yıllarda kadınların girişimcilik ruhunu canlandıran ilham verici bir hikayeye ev sahipliği yapmaktadır. 2020 yılında, Zeynep Bostan öncülüğündeki 28 kadının bir araya gelerek kurduğu Bozüyük Muratdere Köyü Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi, sadece yerel ürünleri üretmekle kalmayıp, kadınların ekonomik durumuna ve sosyal statülerine önemli katkılarda da bulunmaktadır. Bu kooperatif aracılığıyla kadınlar, kendi markaları olan 'Harmanyeli' ile el emeği ürünlerini pazarlamakta ve bölgenin ekonomik yapısına anlamlı bir ivme kazandırmaktadır.

Kadın Kooperatiflerinin Tarihçesi

Türkiye’de kooperatifçilik tarihi Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar uzanmaktadır. Kadınlar, yıllarca sürdürdükleri mücadeleler sonunda kooperatifleşme ile ekonomik bağımsızlıklarını kazanma ve sosyal hayatta daha aktif roller üstlenme fırsatına sahip olmuşlardır. Bu sistem, özellikle kırsal kesimde kadınların kendi ürünlerini pazarlayarak sosyal ve ekonomik alanda güçlenmelerine olanak tanımıştır. Tarih boyunca birçok alanda geri planda kalan kadınların, kolektif çalışmaları sayesinde ekonomik güç kazanma süreçleri hızlanmıştır.

Bozüyük'teki Kooperatifin Kuruluşu

Muratdere köyündeki kadınların kooperatif kurma girişimi, yerel yönetim ve sivil toplum kuruluşlarının desteğiyle 2020 yılında hayata geçmiştir. İlk başta, kooperatifin boyutu küçük olsa da hızlı bir büyüme sergileyerek farklı ürünlerle zengin bir yelpaze oluşturmuştur. Üyeler, yaptıkları ürünleri hem yerel pazarlarda hem de online platformlarda satışa sunarak kendilerine bir müşteri kitlesi oluşturmayı başarmışlardır. Kooperatif bünyesinde üretilen yöresel ürünler arasında; erişte, şehriye, tarhana, kozalak şurubu, pancar pekmezi ve çilek reçeli gibi gıda ürünlerinin yanı sıra el yapımı tekstil ürünleri ve sanat eserleri de bulunmaktadır. Bu olay, köyde ekonomik hayata nitelikli bir katkı sağlamıştır.

Kooperatifin Ürün Yelpazesi

• El yapımı tekstil ürünleri: Bu kategoride örtüler, masa örtüleri ve çeşitli dekoratif eşyalar yer almaktadır.
• Gıda ürünleri: Yerel tarım ürünlerinden elde edilen reçeller, turşular ve çeşitli organik gıda seçenekleri, kooperatifin rağbet gören diğer ürünleridir.
• Sanat ürünleri: Geleneksel Türk el sanatlarını yansıtan ve yerel motiflerle süslenen çeşitli sanat eserleri de kooperatif kapsamında üretilmektedir.

Ekonomiye ve İstihdama Katkıları

Kooperatif, Bilecik ilinin genel ekonomisine de olumlu yansımaktadır. Kadınlar, burada edindikleri tecrübelerle kendi girişimlerini başlatmaya cesaret etmekte ve toplumlarına örnek olmaktadır. Bu başarının ardında yatan en önemli faktörlerden biri, devlet desteği ile alınan makineler sayesinde üretim kapasitelerinin artırılmasıdır. Erişte kıyma, meyve kurutma ve pancar kıyma makineleri, kooperatif üyeleri tarafından kullanılarak ürünlerin daha hızlı ve kolay bir şekilde üretilmesini sağlamıştır. Uzmanlar, bu kooperatiflerin kadın istihdamına yaptığı katkının sürdürülebilir bir ekonomik modelin inşasında önemli bir rol oynadığını ifade etmektedirler.

Gelecek Öngörüleri ve Olası Senaryolar

Kooperatifleşme, gelecek yıllarda Türkiye'de daha fazla kadın girişimcinin ortaya çıkmasına vesile olabilir. Feminist ekonominin yükselişi ile birlikte, kadın kooperatiflerinin artması beklenmektedir. Bu durum, toplumdaki cinsiyet eşitsizliği ile mücadelede önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca, kadınların kendi markalarını yaratmaları, genç nesiller için girişimcilik ruhuna ilham verme potansiyeline sahiptir. Gelecekte, Muratdere kooperatifi benzeri projelerin yaygınlaşması ile birlikte, kırsal kesimlerde kadınların ekonomik ve sosyal güce erişme oranlarının artacağı öngörülmektedir.

Kooperatif, yalnızca ekonomik bir model değil, aynı zamanda toplumsal dönüşüm için bir araç haline gelebilir. Zeynep Bostan, başlangıçta bireysel işletme açmayı düşündüğünü ancak köydeki kadınların isteği üzerine kooperatif kurmaya karar verdiğini dile getiriyor. Kadınların hevesli olmasının kendisini etkilediğini belirterek, "Şu anda ürünlerimizi marketimizde, yol güzergahındaki akaryakıt istasyonlarında ve telefonla sipariş alarak kapıya teslim yöntemiyle satıyoruz. Kargoyla satış için talep var ancak bunun için hazırlık aşamasındayız," şeklinde açıklamalarda bulunuyor. Ayrıca, yaz aylarında açtıkları gözleme evi ve köyde yemek ve alışveriş yapabileceği mekan üretmeleri ile kadınlar için sosyal bir ortam yaratmayı başarmışlardır.

Sonuç olarak, Muratdere kooperatifi ve benzeri girişimler, hem ekonomik hem de sosyal anlamda kadınların güçlenmesine katkı sağlamakta ve bu süreçte toplumsal bir dönüşüm yaratarak, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine önemli bir katkıda bulunmaktadır.