Son yıllarda, savunma sanayisinde yapay zeka (YZ) kullanımı giderek artış gösteriyor. Özellikle üretken yapay zeka teknolojileri, yalnızca ülke güvenliğini sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda savunma güçlerinin işleyiş biçimlerini de ciddi şekilde dönüştürüyor. ABD, Çin ve Avrupa ülkeleri arasında bu alanda yaşanan rekabet, küresel güvenlik dinamiklerini de etkiliyor. Peki, bu ülkeler YZ teknolojilerini nasıl kullanıyor ve gelecekte neler bekleniyor?

Üretken Yapay Zeka Nedir?

Yapay zeka, bir bilgisayarın ya da makinelerin, insan benzeri düşünme yeteneklerine sahip olabilmesini sağlayan bir dizi teknolojik uygulamadır. Üretken yapay zeka ise, var olan verileri kullanarak yeni içerikler veya çözümler üretebilen yapay zeka sistemlerini ifade eder. Örneğin, müzik veya sanat eserleri yaratma, metin yazma gibi çeşitli alanlarda kendini gösterir. Savunma alanında ise, bu teknoloji; istihbarat analizleri, muharebe simülasyonları ve karar destek sistemleri gibi kritik görevlerde kullanılmaktadır.

ABD'nin Yaklaşımı

ABD, savunma sanayisinde yapay zeka ve verimlilik artırımı konularında öncü bir rol üstleniyor. Özellikle Pentagon, üretken yapay zeka çözümlerinin araştırma ve geliştirme süreçlerine büyük yatırımlar yapmaktadır. Örneğin, ABD Savaş Bakanlığı'nın yeni yapay zeka platformu GenAI.mil, 3 milyon askeri ve sivil personele hizmet verecek şekilde devreye alınmıştır. Bu platformda yer alan Google Gemini, yapay zeka destekli karar destek sistemleri, askeri liderlerin hızlı ve etkili kararlar almasını sağlamaktadır. Ayrıca, ABD ordusu, YZ tabanlı muharebe simülasyon teknolojileri geliştirerek eğitim sürecini güçlendirmektedir.

• Verimlilik Artışı: ABD, üretken yapay zekayı kullanarak hem karar alma süreçlerini hızlandırmakta hem de sahadaki etkinliğini artırmaktadır.
• GenAI.mil: Bu platform, gizlilik seviyesi düşük işlemlerde metin özetleme, politika dokümanlarını derleme ve risk analizi gibi görevlerde personelin iş yükünü hafifletmeyi hedeflemektedir.

Çin'in Hızla Yükselen Stratejisi

Çin, savunma alanında YZ'yi nasıl kullandığı konusunda oldukça iddialıdır. Ülke, üretken yapay zeka teknolojilerini ordusunun modernizasyonunda merkez bir unsur olarak belirlemektedir. Yabancı ve yerli büyük dil modellerini uyarlayarak özelleştirilmiş istihbarat modelleri geliştirmekte, böylece hızlı veri analizi yapabilmektedir. Uzmanlar, Çin'in YZ alanındaki ilerlemelerinin dünya çapında büyük bir etki yaratacağını öngörmektedir. Özellikle otonom sistemler ve insansız hava araçları için geliştirdikleri YZ teknolojileri, muharebede önemli bir avantaj sağlayabilir.

• Askeri-Sivil Bütünleşme: Çin, YZ'yi askeri-sivil birleşim politikası çerçevesinde stratejik bir kaldıraç olarak kullandığı için önemli kazançlar elde etmektedir.
• DeepSeek ve Senaryo Üretimi: Sinematize edilen DeepSeek'in büyük dil modeli kullanılarak 48 saniyede 10 bin farklı savaş senaryosu üretilmektedir.

Avrupa'nın Durumu

Avrupa, YZ teknolojilerini geliştirirken daha dikkatli ve etik bir yaklaşım benimseme eğilimindedir. Avrupa Birliği, Üretken Yapay Zeka ve etik meseleleri konusunda bir dizi yönerge ve kural oluşturmuş durumda. Özellikle Fransa ve Almanya, kendi savunma sanayilerine YZ dahil ederek uluslararası arenada daha rekabetçi olmayı hedefliyor. Ancak, Avrupa'daki ülkeler arasında işbirliği ve entegrasyon eksiklikleri, bu alandaki ilerlemelerini yavaşlatabilir.

• İnovasyon ve Etik: Avrupa, YZ sistemlerinde insan denetimine özel önem vermektedir. Yapay Zeka Yasası (AI Act), askeri uygulamaları kapsam dışında bırakarak sivil kullanımı düzenlemeye çalışmaktadır.
• Yatırımlar: Avrupa'nın savunma yapay zeka yatırımları 2024'te 5.2 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır, bu da son iki yılda %30'luk bir artış göstermiştir.

Gelecekteki Senaryolar

Üretken yapay zeka, savunma sanayisinde büyük değişimlere yol açabilir. Uzmanlar, bu teknolojilerin yalnızca mevcut çatışma dinamiklerini değil, aynı zamanda uluslararası ilişkileri de etkileyebileceğine dikkat çekmektedir. Gelecekte, YZ ile güçlendirilmiş orduların insansız sistemlere daha fazla güveneceği ve bu durumun savaş stratejilerini değiştireceği düşünülmektedir. Ayrıca, YZ'nin etik kullanımı ve denetimi, uluslararası güvenlik alanında tartışmaların merkezinde yer alacaktır.

• Yeni Dinamikler: Üretken yapay zeka ile oluşturulacak senaryolar, muharebe stratejilerini yönlendirecek ve kuvvetlerin harekât planlamasında köklü değişimlere yol açacaktır.
• Küresel Etki: Otonom sistemlerin artışı, ülkelerin savunma stratejilerini yeniden gözden geçirmesine neden olacaktır.

Sonuç

Sonuç olarak, ABD, Çin ve Avrupa'nın savunmada üretken yapay zeka kullanımı, her bir ülkenin stratejik hedefleri doğrultusunda şekillenmektedir. Bu yarışta kazanacak olan, aynı zamanda etik değerleri gözeten ve teknolojiyi zeki bir şekilde entegre edebilen ülke olacaktır. Dolayısıyla, savunma sanayisinde YZ teknolojilerinin etkisi artmaya devam ettikçe, küresel güvenlik dinamiklerinde de önemli değişiklikler yaşanabilir.

Gelecek dönemlerde YZ'nin, yalnızca hangi modellerin kullanıldığı değil; hangi verilerle beslendiği, nasıl denetlendiği ve karar alma süreçlerinde insana ne ölçüde yer bırakıldığı gibi unsurlar gündemi meşgul edecektir.