V-22 Osprey'de 20 Yıllık İhmal: ABD'nin Uçak Programında Eksiklikler

Dünya genelinde askeri hava taşımacılığında önemli bir yer tutan V-22 Osprey, son yıllarda yaşanan dikkate değer kazalar ve güvenlik endişeleri ile gündemden düşmüyor. ABD, V-22 Osprey programında, 2022’den bu yana meydana gelen ve 20 askeri personelin hayatını kaybetmesine neden olan ölümcül kazaların ardından, uzun süreli emniyet, bakım ve denetim eksikliklerini gözler önüne seren kapsamlı raporları ortaya çıkardı.

Uçuşa Elverişli, Ama Riskler Birikiyor

ABD Deniz Hava Sistemleri Komutanlığı (NAVAIR) ile Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi (GAO) tarafından hazırlanan raporlar, V-22 uçağının mevcut yönergeler kapsamında uçuşa elverişli olduğunu teyit etmesine rağmen, çözülemeyen risklerin yıllar boyunca biriktiğini ortaya koydu. Kurumlar, V-22’nin yaklaşık 20 yıl önce hizmete girmesinden bu yana bazı risklerin giderilemediğini ve bu risklerin zamanla arttığını kabul ediyor. Raporlarda, askeri kuvvetler arasındaki koordinasyonun da yetersiz olduğu belirtiliyor.

Kazaların Nedenleri ve Sonuçları

Verilere göre, 2023 ve 2024 mali yıllarında, muharebe dışı 18 ciddi Osprey kazası yaşanmıştır. Bu oranların, önceki sekiz yılın ortalamalarına kıyasla yüzde 36 ila yüzde 88 arasında daha yüksek olduğu kaydedildi. Özellikle en ağır kazaların, gövde ya da motor arızaları ile uçuş veya bakım sırasında yapılan insan hatalarından kaynaklandığı bildirilmektedir. Raporlarda, ani güç kaybına yol açabilen sert kavrama (hard clutch) devreye girmeleriyle pervane-rotor dişli kutusu bileşenlerindeki kusurlar, kazaların başlıca nedenleri arasında gösterilmektedir.

Özellikle dikkat çeken bir bulgu, bu kusurlardan birinin 2006 yılına kadar uzandığı, fakat yalnızca 2024’te değerlendirmeye alındığıdır. Raporlarda, dişli kutusuna ilişkin bazı sorunlar için tam çözümlerin 2034 yılına kadar devreye alınmasının beklenmediği ifade edildi. Bu durum, gelecekte de kazaların devam etme potansiyelini artıran önemli bir unsur olarak öne çıkmaktadır.

Kuvvetler Arası Koordinasyon Eleştirisi

Yapılan incelemelerde, V-22 Müşterek Program Ofisi’nin bakım standartlarında tutarsızlıklar olduğu belirlenmiştir. ABD Donanması, Deniz Piyadeleri ve Hava Kuvvetleri arasındaki bilgi paylaşımının yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Soruşturmacılar, tehlike raporları, acil durum prosedürleri veya idame verilerinin paylaşılmasına yönelik resmî ve zorunlu bir sürecin bulunmadığını vurguladı. Bu durum, sadece programın güvenliğini değil, aynı zamanda kuvvetler arası iş birliğini de tehdit eden bir sorun teşkil etmektedir.

İyileştirme Adımları: Emniyet ve Hazırlık Düzeyinin Artırılması

NAVAIR Komutanı Koramiral John Dougherty, bu sorunların giderilmesi amacıyla, komutanlık tarafından emniyet ve hazırlık seviyesini artırmaya yönelik 32 tavsiyenin uygulamaya alındığını duyurdu. Dougherty, “Kazaları önlemek için usul ve kurallara uyumu sürekli değerlendiriyoruz ve net risk eşikleri oluşturmak amacıyla uçuşa elverişlilik kontrollerini güçlendiriyoruz.” formülasyonunu kullanarak, önemli bir taahhütte bulundu.

Eş zamanlı olarak GAO, denetim rollerinin netleştirilmesi, tehlike kontrol süreçlerinin hızlandırılması ve tüm V-22 kullanıcıları arasında emniyet bilgilerinin zorunlu olarak paylaşılmasının önemine vurgu yaptı. Kurum, birlikte çalışabilirliğin artırılmasının gelecekteki kazaların önlenmesi açısından kritik olduğunu ifade etti.

Yapısal Sorunlar ve Gelecek Riskleri

GAO’nun son denetimi, çözülmemiş V-22 Osprey güvenlik risklerinin daha geniş bir yapısal sorunun parçası olduğuna işaret etti. Artan kaza oranları, tutarsız bakım uygulamaları ve kuvvetler arasında parçalı veri paylaşımı, daha sıkı denetime ihtiyaç duyan bir programı işaret ediyor. Rapor, GAO’nun V-22’nin doğası gereği güvensiz olduğu yönünde bir değerlendirme yapmadığını, ancak uçağın güvenliğini sağlamaya yönelik denetim sisteminin yavaş ilerlediğini ve bilgileri tutarsız biçimde ele aldığını dikkatle belirtiyor.

Söz konusu durumun, yıllar geçtikçe ciddi tehlikelerin çözülmemesiyle sonuçlandığı ve bunların zamanla gerçek kazalara dönüşme ihtimalini artırdığı ifade edilmektedir.

Osprey Uçaklarının Geçmiş Kazaları

Osprey uçakları, güvenlik endişeleri nedeniyle sıklıkla incelemeye tabi tutulmuştur. 2023 yılının Kasım ayında, Japonya’nın güneyinde meydana gelen bir kazada bir Osprey uçağı düşmüş ve uçaktaki sekiz mürettebatın tamamı hayatını kaybetmiştir. Bu kazanın ardından ABD ordusu, dünya çapındaki tüm Osprey uçaklarının uçuşlarını geçici olarak durdurmuştur.

2023 yılının Ağustos ayında Avustralya’nın kuzeyinde MV-22B Osprey tipi bir uçağın Melville Adası’na düşmesi sonucunda 23 askerden üçü hayatını kaybetmiştir. 2022’de Norveç’te NATO tatbikatı sırasında MV-22BM Osprey tipi uçağın düşmesi sonucunda dört asker yaşamını yitirmiştir. 2016 yılında ise MV-22 Osprey Japonya’nın Okinava açıklarında düşmüş ve uçakta maddi hasar oluşmuştur. Tüm bunlar, V-22 Osprey programında ciddi bir tehdit oluşturuyor ve gelecekte benzer kazaların yaşanma olasılığını artırıyor.

Sonuç olarak, V-22 Osprey programı, ciddi bir revizyon ve denetim sürecine ihtiyaç duymaktadır. Güvenlik risklerinin çözüme kavuşturulması, kuvvetler arası koordinasyonun güçlendirilmesi ve süreklilik arz eden denetim uygulamalarının hayata geçirilmesi, programın geleceği açısından hayati öneme sahiptir.